Günümüzde ekonomik, sosyal ve siyasal alanda yaşanan değişimler işgücü piyasasının ve özellikle istihdam hizmetlerinin yeniden düzenlenmesini gerekli kılmaktadır.
Ekonomik faaliyetlerin küreselleşmesi ve artan rekabet nedeniyle işletmelerin teknolojik yenilikler sayesinde yapısı değişmektedir. Buna bağlı olarak iş organizasyonu ve iş ilişkilerinde değişim kaçınılmaz hale gelmektedir. Bu gelişmeler işgücü piyasasına da yansımaktadır ( Erdut, 2000: 149).
İşletme Organizasyonunda Değişim: Esnek işletme işgücü piyasasında değişimi zorunlu kılan etmenlerin başında gelmektedir. Bu anlamda bir tek model değil, her bir işletme ve işçilerin değişen koşullara sürekli uyum sağladığı sınırsız modeller bulunmaktadır. Bununla birlikte esnek yada “ağ işletme” modelinin temel unsurlarını ve işleyişini belirlemek mümkündür.
Ağ işletme; ana işletmenin bir üretim projesini gerçekleştirmek için aralarında kaynakları tahsis ettiği, oluşturduğu ve kendisiyle özdeşleştirdiği çok sayıda küçük ve orta boy işletmenin faaliyetinin eşgüdümünün sağladığı ve iş bölümüne dayandırdığı bir organizasyon türüdür.
Esnek işletmenin talepteki dalgalanmalara uyum sağlaması üretim faktörlerinin, özellikle işgücünün esnekliğini zorunlu kılmaktadır. Bu anlamda, iş ilişkisinin esnekleştirilmesi, kuralsızlaştırma ve dolayısıyla işgücü piyasasının yeniden düzenlenmesine gereksinim duyulmuştur.
Rekabet Anlayışında Değişim: Günümüzde giderek artan uluslararası rekabet, işletme organizasyonu, işgücü piyasasındaki değişimler ve endüstri ilişkilerinde “strateji tercihi” modeli bağlamında işgücü piyasasının düzenlenmesini gerekli kılmıştır.
İşgücü piyasası ve özellikle istihdam hizmetleri yeniden düzenlenirken, işletmelerin çoğunun benimsediği rekabet stratejileri de göz önünde tutulmalıdır. Çünkü bu stratejiler bir yandan, işletmede esneklik arayışı, diğer yandan işçileri koruma gereksinimi arasında kurulacak denge üzerinde olduğu gibi, bu dengeyi sağlamaya yönelik kurum, kural ve usullerinin belirlenmesi üzerinde etkilidir (Erdut, 2000:154).
İşgücü Piyasalarını Düzenleyen Kurumlar
Piyasaları düzenleyen kurumlar, genel anlamda işgücü arz edenlerle talep edenler arasında bir denge sağlamaya çalışan kurumlardır. Burada amaç istihdam hizmetinin planlanması ve bu yolla ciddi bir makro istikrar unsuru olan işsizlik sorununa bir ölçüde çözüm bulabilmektir. Bu bağlamda dönüşüm hizmeti sağlayan kurumlarda çalışma yaşamındaki değişmelere paralel biçimde dönüşüm göstermektedir. Örnek olarak Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) bu hizmetin kamu otoriteleri tarafından yürütülmesini uzun yıllar savunmuşken, günümüzde kamunun yanında özel kurumlar aracılığı ile istihdam hizmeti sağlanabileceğini kabul etmiştir. (Lordoğlu ve Özkaplan, 2003: 82).
Bu kurumları kısaca tanımlayacak olursak;
Kamu İstihdam Kurumları
Kamu istihdam kurumları, işsizliğin meydana getirdiği sosyo ekonomik sorunlar sonucu 19. yüzyıl sonlarında gelişmiş ülkelerde ortaya çıkmıştır. Bu alandaki ilk girişimler Avusturya, Belçika, Fransa, Almanya, Norveç, İsviçre ve ABD’de iş arayanların iş bulmalarına ve işverenlerinde açık işleri karşılamalarına yönelik ortaya çıkmıştır. Ancak, bu ilk dönemin en önemli gelişmesi Almanya’da meydana gelmiştir. Bu ülkede iş ve işçi bulma hizmetlerini örgütlemede işçi ve işveren kuruluşlarının yanı sıra belediyeler ve diğer kamu kuruluşları da görev almıştır (Türk.İş Kur., 2003: 27).
Kamu istihdam kurumları işgücü piyasasını düzenlemede merkezi hükümet tarafından yönetilen ve kâr amacı gütmeyen kamu kuruluşları olarak tanımlamaktadır (Çöpoğlu, 2001: 8).
II. Dünya Savaşı’nı izleyen yıllarda kamu istihdam kurumları, bir çok ülkede iş ve işçi bulma hizmeti sunan ve işsizlik yardımları yapan bir kurum olarak kalmıştır. 1970’li yıllarda birçok ülkede görülmeye başlanan ekonomik sorunların ve işsizliğin artmasıyla birlikte, bu sorunları çözmeye yönelik istihdam politikalarının yada işgücü piyasası uyum programlarının bir aracı olarak kamu istihdam kurumlarından daha fazla yararlanılmaya başlanmıştır. Günümüzde hemen hemen her ülkede resmi kamu istihdam kurumu veya kurumları bulunmaktadır. Ancak giderek hızlanan teknolojik gelişmeler, küreselleşme olgusu ve kamu istihdam kurumlarının tek başına bu gelişmeleri karşılayamaması, istihdam hizmetlerinin sunulmasında kamunun dışında başka hizmet sağlayıcılarının da varlığını zorunlu kılmıştır (Türk.İş Kur., 2003: 27).
Özel İstihdam Büroları
Küreselleşme ve bunun yarattığı uluslararası rekabet, işgücü piyasalarını derinden etkilemekte, işgücünün ve çalışma sistemlerinin yapısı değişmekte, işgücüne yönelik taleplerde yeni tercihler ortaya çıkmaktadır. Genelde düşük nitelik gerektiren, tekrara dayalı işler azalmakta, işçilerde artık daha yüksek mesleki nitelik aranmakta, büro hizmetleri ve yönetimle ilgili işler çoğalmakta ve yaygınlaşmaktadır. Bütün bu değişim ve gelişmeler işe yerleştirme hizmetlerinde kamu tekeli uygulamasında bir serbestleştirmeye gidilmesini, diğer bir ifadeyle özel işe yerleştirme faaliyetlerine izin verilmesini gerekli kılmaktadır (Fırat, 2003).
Özel istihdam büroları genel olarak, istihdam hizmetini temel veya ikinci bir iş olarak seçmiş kâr gayesi güden ve gütmeyen bir sözleşme ile bireyleri uygun işlere yerleştiren, işletmelerin ihtiyaç duyduğu nitelikte personel sağlayan özel hukuk hükümlerine tabi kuruluşlardır (Lordoğlu ve Özkaplan, 2003: 79).
Bugün dünyadaki özel istihdam bürolarının istihdam piyasasındaki payları çok yüksek seviyelerdedir. Kamu istihdam kurumları, aracılık hizmetlerinden çok, iş ve meslek danışmanlık hizmetleri, işgücü ve meslek eğitimi gibi aktif işgücü programlarına ağırlık vermektedir.
Kaynakça:
- Erdut, Zeki (1998), "İstihdam Politikaları Açısından İşkur", Kamu İşverenleri Sendikası Yayını, Yayın No:36
- Lordoğlu K. , Nurcan Özkaplan, (2003), "Çalışma İktisadı",Der Yayınları, Yay.No:358, İst.
- Türkiye İş Kurumu II Genel Kurulu Çalışma Raporu (2003)
- Çöpoğlu, Mustafa (2001), "İİBK'nun Yeniden Yapılanma Çalışmaları, Özel İstihdam Hizmetlerine Geçiş Eğilimleri, Tek Gıda İş Eğitim Yayınları, İst.
- Fırat, Zerrin (2003), "İstihdam Hizmetlerinin Değişen Yapısı ve Özel İstihdam Büroları", E-Dergi, Cilt:3, Sayı:1, www.isguc.org , (10 Mart 2004)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder